Eveline Billen van Pups and Play legt uit hoe je de ontwikkeling van je pup kan optimaliseren. Je leert hoe je jouw pup de beste kans geeft voor een heldere toekomst. Hier en daar werp ik mezelf er even tussen met wat extra informatie.
Alles begint bij de mama van jouw puppy
Bij het kiezen van een puppy ga je niet over één nacht ijs. Elk ras heeft zijn eigenschappen, elke puppy heeft zijn eigen karaktertje en temperament. Het is belangrijk dat je een pup uitkiest die bij jou past.
Sedrick: Hiervoor kan je je laten helpen door een hondengedragsprofessional. Je kan hiervoor terecht bij Eveline of Sedrick. Zitten wij niet in jouw regio? Kijk dan even bij de Vereniging voor Diergedragsprofessionals voor iemand in jouw buurt.
De ontwikkeling van een pup start reeds voor de geboorte. Let erop dat de mama van je puppy dan ook in goede gezondheid verkeert, zowel fysiek als mentaal. Een sociale mama met zelfvertrouwen zal haar skills doorgeven aan haar puppy’s. Een angstige mama met stress daarentegen kan een grote negatieve invloed hebben op de ontwikkeling van jouw puppy.
Vertrouwen moet groeien op tempo van de puppy
De eerste dagen zijn cruciaal om een goede band op te bouwen met je pup. Hij is zijn mama, broertjes, zusjes, in sommige gevallen vader EN zijn veilige vertrouwde omgeving plots kwijt. Jij bent zijn enige houvast nu. Zorg dus dat hij geleidelijk kan wennen aan zijn nieuwe situatie. Wanneer hij helemaal op zijn gemak is thuis en een goede vertrouwensband heeft met jou, is het pas tijd om de rest van de wereld te gaan ontdekken. Afhankelijk van de puppy heb je hier enkele dagen tot een week voor nodig. Laat hem ontdekken op eigen tempo door hem steeds zelf het initiatief te laten nemen. Forceer hem nooit in onaangename situaties. Je mag hem uiteraard wel aanmoedigen.
Laat kleine kinderen nooit alleen spelen met de nieuwe puppy. Kindjes trekken graag eens aan de haren, oren of staart van hun nieuwe speelkameraadje. Het is overbodig om te zeggen dat dit niet leuk is voor de pup. Veel honden worden angstig van kleine kinderen omdat deze luid en onvoorspelbaar zijn. Er kunnen conflicten ontstaan.
Sedrick: Jonge kinderen zijn vaak het doelwit van hondenbeten. Studies hebben uitgewezen dat gewoonlijk kinderen tussen 5 en 9 jaar worden gebeten, in hun eigen huis zonder ouderlijk toezicht. Meestal wordt de beet uitgelokt door een handeling van het kind. Een ongeluk is snel gebeurd.
Voorkom deze situaties door kinderen aan te leren hoe ze moeten omgaan met hun vriendje. Leer hen dat de puppy veel rust nodig heeft en leer hen veilige spelletjes te spelen (vb snoepjes verstoppen, kom hier, blijven op een plaats). Je kan ook afspreken dat ze hem gerust moeten laten als hij op zijn ‘veilige plaats’ (bench, kussen, mand) is.
Andere huisdieren in het gezin moeten ook zorgvuldig geïntroduceerd worden aan de nieuwe pup. Met een oudere hond kan je eerst een klein wandelingetje doen op neutraal terrein alvorens samen naar binnen te gaan. Puppy’s kunnen ontzettend veel leren van een stabiele volwassen hond (maar ze kunnen ook snel de minder goede kantjes overnemen). Zorg dat beide honden elkaar voldoende rust geven. Eventueel zet je ze regelmatig apart voor voldoende slaap en om aan te leren korte periodes alleen te blijven.
Oudere honden zijn over het algemeen erg geduldig met een puppy. Een puppy geniet van zijn “puppy-status” tot ongeveer 4,5 maand oud en veel regeltjes worden tot dan nog door de vingers gezien door de rest van de roedel. Toch kan het nuttig zijn als de oudere hond de pup af en toe corrigeert door te grommen of eens te snauwen. Zo leert de pup lichaamstaal, de regels van het spelen en hij leert ook respect tonen voor anderen.
Wanneer de oudere hond te geduldig is, nooit corrigeert en vaak wordt lastiggevallen door het jonge geweld, dan is het noodzakelijk om zelf in te grijpen. Neem de puppy rustig weg en geef hem even wat anders te doen of leg hem te slapen. Ook een senior hond heeft immers recht op zijn rust en voldoende slaap.
Konijnen, katten en andere dieren hoeven ook geen probleem te vormen als je de puppy meteen aanleert om rustig om te gaan met hen. Hou de enthousiaste puppy bij de eerste ontmoeting rustig vast. Zo kunnen de andere huisdiertjes hem begroeten of veilig afstand houden tot ze gewend zijn aan het nieuwe gezinslid. Indien de puppy bang heeft, zorg je wel dat deze voldoende afstand kan houden. Laat de dieren dan langzaam wennen aan elkaar in de loop van een paar dagen.
Sedrick: We gaan er hier vanuit dat de andere dieren geen gedragsproblemen hebben. Indien dat wel het geval is, kan je best een diergedragsprofessional erbij halen. Eveline, Sedrick of zoek iemand op Vereniging voor diergedragsprofessionals.
Bouw een vertrouwensband op, vermijd pijn of angst
Keer op keer hebben studies aangetoond dat het gebruik van pijn en angst om dingen aan te leren, een negatieve invloed heeft op de vertrouwensband tussen jou en jouw hond.
Wanneer je hem in enge situaties brengt, roept tegen hem, hem bang maakt of hem pijn doet, leert hij dat hij altijd op zijn hoede moet zijn voor jouw humeur. Je kan beter grenzen consequent aangeven op een rustige manier. Geef hem ook altijd een alternatief. Laat zien hoe het wel kan/mag. Een pup heeft keuzevrijheid nodig om zijn zelfvertrouwen goed te ontwikkelen. Geef hem de ruimte om veilig te ontdekken en exploreren. Indien hij ervoor kiest om bepaalde dingen uit de weg te gaan, geef hem dan die vrijheid. Hou in je achterhoofd dat dat een puntje is waar je aan moet werken en werk er dan achteraf aan in een gecontroleerde omgeving.
Houd rekening met de basisbehoeften van een hond
Slaap
Een puppy heeft 16-18 uren slaap nodig per dag! Zorg dat je kleintje dit ook krijgt. Een tekort aan slaap heeft namelijk nefaste gevolgen voor de ontwikkeling en opvoeding van je hondje. Geef hem zelf de keuze waar hij het liefst slaapt (verhoogd, koude of warme plaats, een zachter of harder bedje, …)
Voeding en water
Zorg dat je puppy een uitgebalanceerde maar gevarieerde voeding krijgt. Kijk ook naar je puppy zelf om de hoeveelheid te bepalen. Elke puppy en zijn energieverbruik is namelijk verschillend. De algemene aanbeveling op de zak is eerder een richtlijn, gebruik dus je gezond verstand.
Zorg ook dat er altijd water ter beschikking is. Indien je puppy extreem veel drinkt, kan je dit best even laten nakijken bij je dierenarts. Als er geen medische oorzaak is, kan de hoeveelheid drinken namelijk ook gerelateerd zijn aan stress.
Urineren en ontlasten
Hoe meer een hondje drinkt, hoe meer hij zal moeten plassen. De hond is bij uitzondering de enige diersoort die niet vrij kan kiezen wanneer hij naar het toilet gaat. Een volle blaas en het niet weten wanneer je kan gaan plassen, kunnen zorgen voor stress bij je puppy. Ook voor de nieren kan het een zware belasting vormen indien de urine regelmatig lang wordt opgehouden. Zorg dus voor duidelijke regelmaat en véél gelegenheid om een plasje te gaan doen. Nog beter is om een soort toilet (cfr. kattenbak) of een hondenluikje te voorzien voor je hond. Zo heeft hij de vrijheid om zijn behoefte te doen indien hij moet gaan. Het zal de zindelijkheid van je hondje zeker bevorderen.
Sedrick: Let wel op met de typische puppy-padjes. Pups leren samen met de zindelijkheid ook een voorkeur voor ondergrond. Als zij worden getraind op puppy-padjes leren ze dus een voorkeur voor stof. Niet zo leuk voor je tapijten, welkomstmatten etc. Kies dus voor kunstgras, korrels, zand of iets anders dat ze in huis normaal niet tegenkomen.
Wil je meer weten over onzindelijkheid? Lees dan de 5 meest voorkomende oorzaken van onzindelijkheid.
Sociale dieren
Honden zijn zéér sociale dieren. Ze eten en slapen graag samen. Je jonge puppy moet zeer geleidelijk aan leren om alleen te zijn. Laat ze de eerste dagen na een traumatische verhuis dus nooit alleen. Ook niet ’s nachts. Verhuis je bed of zet hun bedje langs dat van jou en verplaats deze geleidelijk aan.
Ook sociaal zijn met andere honden is een basisbehoefte van elke hond. Ga niet elke dag nieuwe honden ontmoeten in het park, aangezien nieuwe vriendjes maken best wel stressvol kan zijn. Zorg liever voor een aantal hele goede hondenvriendjes die hij wekelijks kan ontmoeten, waar hij bij op bezoek kan gaan of waar hij mee kan gaan wandelen. Puppy’s ravotten het liefst van al met hun vriendjes waar ze alle vertrouwen in hebben.
Indien ze niet weten van ophouden, stop je het spel best zelf door ze iets om te kauwen te geven, aan te lijnen, fysiek apart zetten of een treatsearch te geven. Een treatsearch is een leuke vorm van eten of snoepjes zoeken. Je kan de snoepjes gewoon in het gras rondstrooien of verstoppen in een snuffelmat, op de takjes van bomen, enz … Uit een onderzoek van dogfieldstudy bij 61 honden blijkt dat snuffelen zorgt voor een daling van de hartslag. Je kan dus een leuke stimulerende pauze inlassen op die manier. Snuffelen is dan ook een intensieve mentale bezigheid waarbij ze hun concentratievermogen opbouwen.
Net zoals wandelen, is ravotten een zware belasting voor hun lichaam dat nog in volle ontwikkeling is. Laat ze dus niet langer dan 10 minuutjes spelen.
Spel
Spelregels, lichaamstaal lezen en hier gepast op reageren, is iets dat je pup moet leren. Indien hij over de grens gaat van een andere puppy en hij respecteert de lichaamstaal van die pup niet (staartje omlaag of tussen de poten, weglopen, verstoppen,…), dan neem je de overenthousiaste puppy even uit het spel. Laat hem enkele seconden tot minuten kalmeren en ontspannen. Vervolgens geef je hem een nieuwe kans om het beter te doen. Indien je puppy hardleers is en na 4-5 herhalingen nog steeds de regels niet naleeft, geef je hem een time-out.
Wil je meer weten over spel bij honden? Lees dan verder in ‘de wondere wereld van spel bij honden‘.
Socialiseren = vaccineren voor het leven
Socialisatie is superbelangrijk bij jonge puppy’s. Tijdens de kritische socialisatieperiode tussen 3 en 16 weken oud, moeten puppy’s langzaamaan gewoon worden aan allerlei prikkels die ze later in hun leven zullen tegenkomen. Missen ze de socialisatie in deze eerste weken, dan kan dit een levenslang probleem vormen. Probeer dus elke dag samen iets nieuws te ontdekken.
Voor onzekere puppy’s is het héél belangrijk dat ze zelf het initiatief nemen. Zorg dat je hen hier voldoende tijd en ruimte in geeft. Gebruik geen snoepjes en lok ze niet met je stem. Wanneer ze zelf door hun eigen nieuwsgierigheid een obstakel kunnen overwinnen zal hun zelfvertrouwen het snelst groeien. Zorg dat je je puppy nooit dwingt om in bepaalde situaties te gaan waar hij zelf niet in wil zijn. Dit is uitermate belangrijk voor zijn vertrouwen in jou.
Is je puppy op bepaalde plaatsen erg bang, vermijd deze dan een tijdje en zoek rustigere plaatsen op om langzaam aan de prikkels te wennen.
Wanneer je puppy erg actief reageert op bepaalde prikkels (blaffen, springen, achterna jagen) neem dan méér afstand van de prikkel. Wandel in een grote boog errond of laat de puppy op een comfortabele afstand rustig toekijken en wennen aan de prikkel.
En zoals met veel dingen… overdaad schaadt. Zorg dat je puppy voldoende slaapt om alle prikkels te kunnen verwerken. Zorg voor korte socialisatiesessies (20 min) en geef voldoende rust tussen de verschillende activiteiten. Doe nooit meer dan 1 nieuwe activiteit per dag.
Leren wandelen met een puppy
Met een puppy ga je best nog niet te veel wandelen. Puppy’s hebben wel nood aan allerlei ontdekkingstochtjes. Neem je auto en rijdt enkele minuutjes naar een interessant plekje. Doe hem een lange vaste lijn aan en laat hem op een veilige ontdekkingstocht gaan.
Laat de wandeling helemaal van hem zijn, maar laat hem echter nooit trekken aan de lijn. Wanneer je spanning voelt op de lijn door het trekken, stop je onmiddellijk met wandelen. Laat je pup zelf nadenken en de spanning van de lijn afhalen. Vervolgens kan je je pup belonen met je stem maar de grootste beloning is gewoonlijk het verder wandelen en snuffelen. Bij sommige puppy’s kan het ook helpen om regelmatig van richting te veranderen waardoor ze meer aandacht moeten geven aan het baasje.
Zie je dat je puppy moe of overprikkeld wordt (vaak worden ze dan ineens extra angstig of actief, of gaan ze gewoon liggen), zorg dan dat je snel bij je auto bent en leg hem te rusten. Wanneer hij overprikkeld is tijdens een wandeling, ga je immers het tegenovergestelde bereiken van een goede socialisatie.
Lichaamstaal is essentieel om goed te communiceren
Leer de lichaamstaal van je hond lezen en interpreteren. Gebruik ook hun natuurlijke aanleg om jouw lichaamstaal te lezen. Indien je puppy opspringt, aandacht vraagt of begint te bijten, kan je duidelijk nee zeggen door je hoofd en eventueel je hele lichaam weg te draaien. Je omdraaien en wegwandelen is een niet te missen afkeuring van zijn gedrag. Je puppy zal snel leren om zich beter te gedragen.
Over lichaamstaal kan je meer lezen in dit artikel over het verminderen van je kans om gebeten te worden. Je kan meer lezen over kalmerende signalen en andere lichaamstaal in het boek ‘Kalmerende signalen’ van Turid Rugaas. Je kan ook kijken naar deze video van the family dog om de beginselen van hondentaal te leren begrijpen.
Indien je twijfelt over de opvoeding, aarzel dan niet om hulp te zoeken bij een diergedragsprofessional (Eveline, Sedrick, Vereniging voor diergedragsprofessionals) of volg een goede puppycursus. Jij en de puppy zullen er een heel leven lang de vruchten van plukken!
Een goede puppycursus
Een goede puppycursus is essentieel om de ontwikkeling van je hondje te stimuleren en problemen in de toekomst te vermijden. Hieronder geef ik de belangrijkste eigenschappen van een goede puppycursus waarop ik mijn eigen puppyschool heb gebaseerd.
De klasjes moeten klein zijn (max 4 puppy’s) en de deelnemertjes moeten overeenkomen qua grootte, karakter en energieniveau. Er wordt steeds voorzichtig omgegaan met nieuwe ontmoetingen en het samen spelen. De lessen worden zo ingericht dat de puppy’s zo weinig mogelijk stress ervaren.
Er wordt enkel met beloningen gewerkt om de puppy te motiveren en ‘corrigeren’ gebeurt steeds zonder pijn of angst te creëren bij de pup. De nadruk moet liggen op het opbouwen van vertrouwen, samen leren spelen met andere puppy’s, leren communiceren met de andere hondjes en lichaamstaal leren van zowel baasjes als puppy’s.
De puppy’s moeten veel vrijheid krijgen om van alles te ontdekken. Er worden allerlei situaties aangeboden en de begeleiding gebeurt zo individueel mogelijk. Alles wordt aangeleerd volgens het tempo van de pup zelf.
Essentiële oefeningen zoals komen als je roept, netjes aan de lijn wandelen en blijven op een plaats, zijn dingen die je je pup meteen kan aanleren. Echte gehoorzaamheidstraining kan later nog maar is bij een pup tot 6 maanden nog niet aan de orde.
Tot slot vind ik het belangrijk dat zo veel mogelijk gezinsleden worden betrokken bij de les. Zeker voor kinderen kan het erg belangrijk zijn dat zij van jongs af aan leren hoe ze moeten omgaan met een hond. Vaak zijn kinderen ook erg goed in het aanleren van allerlei oefeningen en trucjes. Dit draagt bij tot het opbouwen van een goede vertrouwensband. Zo wordt er een vriendschap gesmeed voor het leven.